Jeżeli prowadzisz blog, fanpage na facebooku lub stronę internetową, na których zamieszczasz zdjęcia znalezione w sieci, powinieneś poznać kilka podstawowych zasad ich wykorzystywania. Zdjęcie czy grafika może być bowiem objęte prawami autorskimi – co więcej, ochronie prawnej podlega także wizerunek osoby przedstawionej na fotografii.
Znalezienie i pobranie zdjęć w Internecie nie nastręcza żadnych technicznych trudności. Jednak podstawowa zasada przy rozpowszechnianiu jakichkolwiek fotografii to uzyskanie na to zgody ich autora. Kiedy zdjęcie jest uznawane za utwór i – co za tym idzie – chronione prawem autorskim? Kiedy ma cechę osobistej twórczości. Oznacza to, że musi wyróżniać się ujęciem tematu, inwencją, samodzielnością czy oryginalnością opracowania. Utworem nie będzie zatem zdjęcie samochodu czy mieszkania, które chcemy wystawić na internetowej aukcji. Jak rozpoznać, czy dane zdjęcie jest utworem? Należy ustalić, czy jest wynikiem działalności twórczej osoby o indywidualnym charakterze. Nie zawsze będzie to łatwe i jednoznaczne, dlatego należy uważać.
Korzystać z cudzego zdjęcia możemy pod warunkiem nabycia majątkowych praw autorskich do takiego utworu lub stosownej licencji – obie formy zakładają podpisanie umowy z autorem. Oczywiście za wykorzystanie zdjęcia jego autorowi przysługuje wynagrodzenie, chyba, że sam się go zrzeknie. Jeżeli nie dopełnimy tych warunków, autor może zażądać usunięcia zdjęć i wypłaty zadośćuczynienia – w przypadku zdjęć jest to zwykle wysoka kwota.
Kiedy możemy wykorzystać utwór bez zgody autora?
Wykorzystać cudze zdjęcie bez zgody autora możemy w kilku sytuacjach w ramach tzw. dozwolonego użytku. Po pierwsze wtedy, gdy zdjęcie jest już rozpowszechnione i jednocześnie stanowi sprawozdanie z aktualnych wydarzeń. Jeżeli celem artykułu w Internecie jest rozpowszechnienie fotografii już wcześniej udostępnionych publicznie (oczywiście za zgodą ich autora) np. na billboardach, jednak nie do tego samego celu (czyli np. reklamy produktu ze zdjęcia) to jest to dopuszczalne w ramach tzw. prawa przedruku. Można również wykorzystać cudze zdjęcia w celu poinformowania o wydarzeniu kulturalnym. Co oznacza, że jeśli piszemy o wystawie fotografii, możemy zamieścić zdjęcie z galerii, zawierające ogólny rzut kilku wystawowych prac. Uwaga! W każdym z tych przypadków zdjęcia należy dobrze opisać, a więc podać ich autora (imię i nazwisko) oraz źródło ich uzyskania – to ostatnie w sposób wyraźny i niebudzący wątpliwości, jak adres strony www, z której zdjęcie zostało pobrane.
Jeśli chodzi o zdjęcia przedstawiające osoby, to nawet uzyskanie licencji może nie wystarczyć, by móc je legalnie wykorzystać na swojej stronie czy blogu, ponieważ wymaga to wyraźnej zgody osoby przedstawionej na fotografii. Są jednak trzy przypadki, w których polskie prawo dopuszcza publikacje czyjegoś wizerunku bez jego zgody: zdjęcie osoby powszechnie znanej, której zdjęcie wykonano w momencie pełnienia przez nią funkcji publicznych – np. przemawiający polityk. Drugi przypadek obejmuje zdjęcia, które przedstawiają osobę jako część tła lub zgromadzenie ludzi (przechodnie, widownia na koncercie, etc.) Trzecia sytuacja dotyczy zdjęć osoby, która za pozowanie otrzymała umówione wynagrodzenie – takie zdjęcia znajdziemy najczęściej w Internecie, za korzystanie z nich trzeba zwykle zapłacić. Jeśli ściągamy za darmo zdjęcie portretowe to musimy się upewnić, czy prawo do ochrony wizerunku nie jest łamane. Informacje o zgodzie takiej osoby powinny być zawarte w licencji obejmującej daną fotografię.
Zasady korzystania z banków zdjęć
W Internecie funkcjonują serwisy, które umożliwiają pobieranie zdjęć za darmo. Takie banki zdjęć udostępniają fotografie czy grafiki na postawie licencji Royalty free lub typu copyleft, która umożliwia dalsze rozpowszechnianie objętego nią utworu. Administratorzy takich stron mają jednak obowiązek poinformować użytkowników o możliwościach i zakresie wykorzystania konkretnych utworów – fotografii. Mogą to zrobić w formie informacji przy każdym zdjęciu lub w regulaminie strony. Niektóre serwisy przy każdym zdjęciu zamieszczają skrót oznaczający rodzaj licencji. Należą do nich:
BY – Uznanie autorstwa 3.0 Polska – licencja pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Gwarantuje najszerszy zakres swobody licencjobiorcy.
BY NC – Licencja pozwala na kopiowanie, zmienianie, remiksowanie, rozprowadzanie, przedstawienie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych; nie dotyczy to jednak utworów zależnych (np. przeróbki zdjęcia).
BY SA – pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu, pod warunkiem, że na utwory zależne jest udzielana taka sama licencja.
BY ND – umożliwia rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu zarówno w celach komercyjnych i niekomercyjnych, pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci.
BY NC ND – Użycie niekomercyjne; bez utworów zależnych 3.0 Polska – licencja zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci; jest najbardziej restrykcyjna.
Źródła:
————
Redakcja Rankingu MLM
