Na portalu Ranking MLM, w serwisie GoldenLine czy wreszcie na własnych blogach – liderzy MLM lubią pisać, piszą dużo i często, ale niestety stosunkowo rzadko robią to poprawnie. Nie wnikając w warstwę merytoryczną, bo to odrębna sprawa, należy szczerze stwierdzić, iż ludzie MLM-u wiele uwagi poświęcają treści, dużo mniej formie.
A przecież forma jest uzupełnieniem treści, ważnym składnikiem komunikatu. Gdyby forma nie była istotna, to zamiast mówić sobie „dzień dobry” równie dobrze moglibyśmy witać się hasłem „pocałuj mnie gdzieś”. Już tylko ten prosty, choć przejaskrawiony, przykład dowodzi tego, iż to, jak piszemy, jest tak samo ważne, jak to, co piszemy. A skoro tak, to warto zapoznać się z kilkoma prostymi regułami i wskazówkami, dzięki którym nasze pisanie zyska lepszą formę.
Porządkowanie treści
Najczęściej występującym błędem zapalonych, acz niewprawionych publicystów jest pisanie o wszystkim. Autorzy wiedzą tak dużo o różnych sprawach, że chcieliby się całą swoją wiedzą podzielić od razu, najlepiej w jednym, długim artykule. Bo przecież ważne jest i to zagadnienie i tamo, i jeszcze jedno, i kolejne. A do każdego zagadnienia dodać przecież trzeba „podzagadnienia”, rozgałęzienia, odniesienia, porównania i objaśnienia. Właśnie tak rodzą się prawdziwe tekstowe potworki, które mają jedną nogę, pół ręki i głowę w miejscu zupełnie innym niż to, którego można by się spodziewać. Czyta się to bardzo ciężko, trzeba wracać do wcześniejszych zdań czy akapitów. Czasem trzeba sobie tekst uporządkować po swojemu, by odgadnąć myśli autora. Na szczęście przypadków takich jest niewiele. Powyższy, nieco przesadzony, opis podałem dlatego, iż zależy mi na podkreśleniu i zaakcentowaniu kwestii uporządkowania treści. Innymi słowy, jeśli chcesz napisać coś, co odbiorca ma zrozumieć bez trudu, to zastanów się najpierw, co w twoim komunikacie jest naprawdę ważne. Na której części przekazu zależy ci najbardziej. Co ma przede wszystkim dotrzeć do czytelnika. Kiedy już wiesz co jest ważniejsze, a co mniej istotne, pomyśl o tym jaką zaproponować kolejność przekazywania informacji – podpowiadam, że ta najbardziej zrozumiała dla odbiorcy zaczyna się od początku, później ma swój środek i wreszcie zakończenie. Banał? Być może, ale jak poczytasz niektóre teksty na blogach lub w serwisach społecznościowych, to przekonasz się, że zaczynanie od końca i kończenie środkiem wcale nie jest takie rzadkie. Jak w praktyce zastosować kolejność: początek – środek – koniec? To dość proste. Zacznij od wprowadzenia do tematu, który jest twoim zdaniem najważniejszy, później rozwiń go, a następnie zgrabnie zakończ czyli podsumuj. Zastosuj prostą technikę dzielenia tekstu na akapity. Dodatkowo możesz zastosować tak zwane śródtytuły czyli tytuły poszczególnych akapitów. Taki układ sprawi na odbiorcy wrażenie przejrzystości i uporządkowania. Czytelnik, zanim jeszcze wczyta się w twój tekst, będzie mógł prześledzić same śródtytuły i w ten sposób wstępnie się zorientować o czym traktuje dany artykuł. Oczywiście śródtytuły powinny przyciągać uwagę i budzić zainteresowanie – tak, jak nagłówki w gazetach. Układanie śródtytułów wcale nie jest prostą sprawą. Kiedy jednak opanujesz tę sztukę, zobaczysz, jak bardzo jest ona przydatna.
Kiedy przecinek, a kiedy kropka?
Polska interpunkcja jest bardzo złożonym zagadnieniem, wszyscy mamy z nią większe bądź mniejsze problemy. O tym, jak poprawnie stawiać kropki, przecinki, średniki, dwukropki, myślniki itd. napisano niejedną książkę. W tym krótkim artykule nie wytłumaczę na pewno wszystkich reguł, jakimi rządzi się interpunkcja. Dam ci jednak dwie, łatwe do zapamiętania, wskazówki. Pierwsza z nich, to uwaga natury, że tak się wyrażę, językowo-biologicznej. Chodzi mi tu konkretnie o przecinki, które stanowią w tekście między innymi odpowiednik ludzkiego oddechu – między innymi dlatego, że znaki te pełnią też wiele innych funkcji. A zatem jeśli przecinek, to oddech w tekście, łatwo sobie wyobrazić, gdzie taki oddech powinien nastąpić. Trzeba po prostu przeczytać napisane przez siebie zdanie czy nawet cały, gotowy już tekst na głos i przekonać się, gdzie przydałby się oddech. Tam, gdzie wydaje nam się, że powinien on wystąpić, tam prawdopodobnie należy wstawić przecinek lub opcjonalnie kropkę. Oczywiście powyższa wskazówka nie rozwiązuje problemu stawiania przecinków, jest jedynie podpowiedzią jak sprawniej sobie z tym kłopotem radzić. Ktoś, komu zależy na zgłębieniu wiedzy o interpunkcji, powinien sięgnąć do literarury fachowej. W sieci znaleźć można wiele, bardzo dobrych i pouczających opracować na ten temat. Druga prosta i bardzo przydatna wskazówka, to stosowanie krótkich zdań w wypowiedzi. Twój tekst powinien składać się z możliwie jak największej liczby krótkich zdań. I tu znów zastrzeżenie – nie chodzi mi o to, by pisać wyłącznie krótkie, proste zdania. Chodzi mi o to, by pilnować się i nie rozwlekać każdego kolejnego zdania w nieskończoność. Żeby ci to lepiej wytłumaczyć, posłużę się konkretnym przykładem. Poniżej widzisz jedno, bardzo długie zdanie, z którego ja stworzę trzy krótkie, nie wpływając w najmniejszym stopniu na warstwę merytoryczną. Zobacz, jak to wygląda:
Zdanie nr 1
Rodzina Kowalskich przygotowuje się do wyjazdu na wakacje, pakując swoje rzeczy
w cztery, ogromne torby podróżne i planując trasę zwiedzania polskiego wybrzeża, gdzie pan i pani Kowalska wraz z dziećmi zamierzają spędzić pełne dwa tygodnie, by w ten sposób odpocząć po niemal dwunastu miesiącach ciężkiej pracy i dziesięciu miesiącach nauki.
Choć trudno w to uwierzyć, zdanie nr 1 jest jednym, długim, wielokrotnie złożonym zdaniem. A teraz zobacz, jak to zdanie można przekształcić w trzy, prostsze i bardziej zgrabne zdania.
Zdanie nr 2
Rodzina Kowalskich przygotowuje się do wyjazdu na wakacje, pakując swoje rzeczy
w cztery, ogromne torby podróżne.
Zdanie nr 3
Planują trasę zwiedzania polskiego wybrzeża, gdzie wraz z dziećmi zamierzają spędzić pełne dwa tygodnie.
Zdanie nr 4
W ten sposób odpoczną po niemal dwunastu miesiącach ciężkiej pracy i dziesięciu miesiącach nauki.
Niby to samo, a jednak jest róznica. Zdanie nr 1 czyta się ciężko, bo jest zawiłe, przydługie
i niezgrabne. Zdania od 2 do 4 są krótsze, bardziej przejrzyste i łatwiejsze do przeczytania oraz zrozumienia. Zachęcam cię do wykonania tego rodzaju ćwiczenia we własnym zakresie. Utwórz jakieś bardzo długie zdanie, przeczytaj je nagłos, a następnie podziel na kilka krótszych i je też przeczytaj. Możesz się też nagrać i później odsłuchać, wychwytując bez trudu różnicę między wersją jedno- i kilkuzdaniową. Zachęcam do tej zabawy,
bo dzięki niej możesz dość szybko nabyć bardzo pożyteczną i przydatną umiejętność.
Praca nad stylem
Styl pisania jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych i trudno mierzalnych zagadnień związanych z pisaniem artykułów w ogóle. Są różne szkoły stylu, różni autorzy wypracowują różne, charakterystyczne wyłącznie dla siebie, style wyrażania myśli, przekonań i poglądów. Nie ma jednej, powszechnie obowiązującej szkoły stylu, są za to kanony, które – bardzo ogólnie – nakreślają ramy, w jakich autorzy tekstów powinni się mieścić. Pierwszą uwagą dotyczącą stylu, jaką chciałbym się z tobą podzielić, jest sugestia związana z unikaniem barokowego pisania. Oznacza to tyle, że nie należy w artykułach skupiać się na tworzeniu rozbudowanych opisów, szczegółowych, zbyt wnikliwych i zagmatwanych charakterystyk czy nadmiernie elokwentnych, pseudonaukowych analiz. Należy tego unikać ponieważ tekst, w którym roi się od takich przydługich, niby mądrych zdań, staje się dla odbiorcy niezrozumiały. Jeśli coś można napisać w prosty sposób, to tak właśnie to napiszmy. Ten wątek poruszyłem już w poprzednim akapicie. Stwierdziłem tam, że wiele zawiłości językowych pojawiających się w tekście można skutecznie wyeliminować, dzieląc zbyt długie zdania na kilka krótszych. Unikać należy też tak zwanych trudnych wyrazów. Lepiej napisać „umniejszenie wartości” niż „deprecjacja”. Czytelnik szybciej zrozumie określenie „odstępstwo od normy” niż „aberracja”. Szybciej dotrzemy do odbiorcy, pisząc, że coś wzajemnie na siebie wpływa niż, że coś ze sobą „koreluje”. Unikanie trudnych wyrazów chroni nie tylko przed odrzuceniem przez czytelnika naszego tekstu w całości. Pozwala nam również ustrzec się potencjalnego ośmieszenia, którego powodem mógłby być malapropizm czyli błąd językowy polegający na zastosowaniu wyrazu w innym niż jego własne znaczeniu. Malapropizmy popełniane są zazwyczaj w przypadku wyrazów, które podobnie wyglądają i brzmią. Na przykład czytnik-czytelnik, gadżety-gazety, tampon-szampon itp. Za przykład zdania, w którym znalazł się omawiany błąd niech posłuży stwierdzenie jednego z radnych Rady Miejskiej Wrocławia, który na pytanie „Jak leci, Kaziu?” odpowiedział „Wszystko gra i koliduje”. Wyraz „koliduje” oznacza, że właśnie coś nie gra, że coś zawadza, sprawia kłopot, przeszkadza. Poprawnie zdanie radnego powinno zatem wyglądać na przykład tak: Wszystko gra i prosperuje!
Na koniec generalna uwaga do wszystkich, którzy już piszą i publikują lub tych, którzy lada moment zaczną to robić. Otóż przelewanie swoich myśli na papier jest czynnością, którą warto i czasem nawet trzeba praktykować. Nie warto jednak pisać wszystkiego, co się myśli, bo być może nikogo, poza nami samymi, to nie interesuje. Aby wzbudzić tak przez nas upragnione zainteresowanie odbiorcy, trzeba myśleć, co się pisze oraz po co się to robi. To elementarna zasada.
Marek Łuszczki
